CHÀM TIẾP XÚC

(Contact Dermatitis – Contact Eczema)

Tiếp xúc với các công việc và đối tượng hàng ngày như dầu gội, đồ sơn móng tay, đồ trang sức, dụng cụ bảo hộ lao động (găng tay cao su),... cho đến thực phẩm và nước – là những nguyên nhân phổ biến gây nên bệnh chàm (viêm da) tiếp xúc (Contact Dermatitis – Contact Eczema). Khi tiếp xúc với các đối tượng dẫn đến da bị kích thích và gây viêm thì được gọi là chàm tiếp xúc kích ứng (irritant contact dermatitis). Nếu một phản ứng dị ứng phát triển trên da sau khi tiếp xúc, được gọi là chàm tiếp xúc dị ứng (Allergic contact dermatitis).

TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG

Chàm tiếp xúc dị ứng thường phát triển một vài giờ sau khi tiếp xúc với các chất gây dị ứng, triệu chứng xuất hiện:

-         Ngứa, sưng, đỏ da, có thể da khô và sần sùi

-         Mụn nước có thể phát triển nếu phản ứng nghiêm trọng

-         Mụn nước có thể phá vỡ, để lại lớp vảy

-         Da sau đó có thể khô rạn, nứt

-         Nếu tiếp xúc với dị nguyên nhiều lần, da trở nên dày, đỏ và có vảy. Theo thời gian, da có thể chuyển màu thâm bẩn. 

Chàm tiếp xúc kích ứng xảy ra sau khi tiếp xúc thường xuyên với một chất kích thích nhẹ, chẳng hạn như chất tẩy rửa, hoặc sau khi tiếp xúc ngắn với một kích thích mạnh, chẳng hạn như axit của pin. Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm da tiếp xúc kích ứng bao gồm:

-         Da bị kích thích nhẹ: bắt đầu với da khô nứt nẻ. Nếu tiếp xúc lặp lại, vùng da khô xuất hiện màu đỏ, có vảy, da sưng lên và ngứa nhiều. Nếu tiếp tục tiếp xúc, da có xu hướng nứt nẻ, vảy cứng và trở nên quá khô. Đau và mụn nước có thể phát triển, sau đó vỡ ra, tạo thành lớp vảy cứng.

-         Da bị kích thích mạnh: sau khi tiếp xúc, da có thể bỏng cháy, châm chích và ngứa. Mẩn đỏ, sưng, phồng rộp thường phát triển. Sau đó, vảy cứng (bửng) có thể hình thành.

Một khi viêm da tiếp xúc kích ứng phát triển, tiếp xúc với các chất nhẹ, chẳng hạn như dầu gội đầu em bé và thậm chí cả nước, có thể gây kích ứng da và làm cho tình trạng tồi tệ hơn.

Bất cứ ai, nam hay nữ, lứa tuổi nào hay chủng tộc gì cũng có thể bị chàm tiếp xúc kích ứng hoặc chàm tiếp xúc dị ứng với bất kỳ vật chất gì mà cơ thể không có khả năng khống chế được nó.

NGUYÊN NHÂN
Chàm tiếp xúc dị ứng: hơn 3.000 chất gây dị ứng, những chất gây dị ứng thường gặp bao gồm các nhóm sau đây:

-         Thuốc mỡ kháng sinh: Thành phần trong các thuốc mỡ kháng sinh bôi tại chỗ thường xuyên gây ra một phản ứng dị ứng da.

-         Quần áo và giày dép: keo da hoặc cao su của giày, thuốc nhuộm và chất chống cháy dùng trong quần áo.

-         Xi măng: thường là nguyên nhân của viêm da bàn tay mạn tính, phản ứng đối với xi măng có thể tồn tại lâu dài sau khi tiếp xúc kết thúc.

-         Nước hoa: tìm thấy trong nước hoa, trang điểm, cũng như các sản phẩm chăm sóc tóc và da. Ngay cả các sản phẩm có gắn nhãn "không mùi" có thể gây ra một phản ứng vì không mùi không có nghĩa là các sản phẩm không chứa hương thơm, nó có nghĩa là hương thơm được đeo mặt nạ.

-         Kim loại: kim loại xảy ra trong các đối tượng hàng ngày mà chúng ta tiếp xúc. Nickel, một trong những kim loại phổ biến nhất gây ra phản ứng dị ứng, được tìm thấy trong đồ trang sức và nhiều loại thực phẩm, bao gồm cà chua, chocolate, các loại hạt và đậu nành. Mercury (sử dụng trong các chất hàn răng), vàng, coban, và croma (được sử dụng để tan da) cũng là những kim loại thường xuyên gây ra viêm da tiếp xúc dị ứng.

-         Cây gỗ: cây sồi độc hoặc cây sơn là nguyên nhân thường xuyên.

-         Cao su: Tìm thấy trong rất nhiều thứ sử dụng trong sinh hoạt hàng ngày, từ tấm lót ở phòng tập thể dục, trang thiết bị,…

-         Tia cực tím (UV) ánh sáng và mồ hôi có thể gây viêm da tiếp xúc dị ứng:

Tiếp xúc với tia cực tím (UV) ánh sáng: Các bạn có thể không phát triển thành chàm khi tiếp xúc với một số đối tượng dễ gây dị ứng cho đến khi được kích hoạt bởi việc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hoặc một nguồn khác của tia UV, được gọi là photoallergy, là hình thức viêm da tiếp xúc dị ứng xảy ra với một sản phẩm hàng ngày, như xịt nước hoa hay bôi kem chống nắng và sau đó tiếp xúc với tia UV. Một số thuốc uống hay bôi cũng có thể gây ra một phản ứng photoallergic tương tự.

Mồ hôi: đóng vai trò như một yếu tố kích hoạt. Ví dụ, một số người không phát triển dị ứng với niken kể cả khi tiếp xúc, trừ khi họ đổ mồ hôi.

-         Các chất gây dị ứng khác có thể khó khăn để tìm kiếm mà chúng ta chưa từng gặp.

Chàm tiếp xúc kích ứng: Các chất gây viêm da tiếp xúc thường xuyên kích thích bao gồm nước; xà phòng, chất tẩy rửa; sợi thủy tinh; thuốc nhuộm tóc và dầu gội đầu; dung môi, dầu, sơn; thực phẩm và chất lỏng kim loại; chất kết dính và keo; vi khuẩn và nấm; chất tẩy rửa và đánh bóng; xi măng; kim loại (niken, thuỷ ngân, kẽm); dầu và mỡ bôi trơn; cây cảnh, mùn cưa; hắc ín và nhựa đường, nhựa thông; Nước;...

YẾU TỐ NGUY CƠ

-  Tiền sử: ai cũng có thể phát triển viêm da tiếp xúc, nếu có tiền sử viêm da dị ứng, viêm da tiếp xúc dị ứng thì làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

-    Tuổi: người trẻ dễ bị viêm da tiếp xúc dị ứng vì hệ thống miễn dịch của người trẻ tuổi chưa ổn định so với hệ thống miễn dịch của người lớn tuổi.

-      Số lần tiếp xúc: số lần tiếp xúc với chất kính thích càng nhiều thì nguy cơ phát triển chàm tiếp xúc kích ứng càng nhiều, Chất gây kích ứng nhẹ, chẳng hạn như chất tẩy rửa, vảy cá, tỏi, đòi hỏi phải tiếp xúc thường xuyên mới gây ra viêm da tiếp xúc kích thích.

-     Nghề Nghiệp: những người làm việc trong các ngành nghề có nhiều nguy cơ cao phát triển viêm da tiếp xúc như nhân viên y tế, cắt uốn tóc, những người xử lý thực phẩm, người lao công và cơ khí,…

-         Giới Tính: nữ giới có xu hướng cao hơn một chút.

-        Môi trường: nóng hoặc lạnh quá, môi trường ẩm ướt hoặc khô cũng là  nguy cơ cao phát triển viêm da tiếp xúc. 

ĐIỀU TRỊ 
Nguyên tắc điều trị của Phòng khám Da liễu Đồng Diều:

- Sạch tổn thương nhanh chóng;

- Chống tái phát bền vững;

- Chung sống (thích nghi) với những đối tượng mà mình bị viêm da tiếp xúc dị ứng hay kích ứng.

 Hình ảnh minh họa về VIÊM DA TIẾP XÚC KÍCH ỨNG

 Hình ảnh minh họa về VIÊM DA TIẾP XÚC DỊ ỨNG

ThS. BS. Lương Trường Sơn