BỆNH GIANG MAI
(Synphilis)
Bệnh nguyên
Giang mai do một loại xoắn khuẩn Treponema pallidum được truyền bởi sự tiếp xúc trực tiếp (tình dục), tiếp xúc với chất dịch phẩm của bệnh, truyền máu hay huyết tương bị nhiễm trùng, hay trong tử cung từ mẹ sang con. Vi khuẩn có thể thâm nhập qua da hay bất kỳ niêm mạc nào.
Cơ chế lây lan
Quan hệ tình dục không an toàn với người mang bệnh qua âm đạo, hậu môn hay miệng. Bệnh có thể lây lan qua các công cụ dùng chung như khăn quần lót, công cụ trợ dâm (sextoy) với người mang bệnh. Bệnh có thể lây lan do tiếp xúc da trực tiếp với người bệnh bị lở loét.
Triệu chứng
Giang mai có thể chia làm ba giai đoạn:
- Giai đoạn một: Tổn thương ban đầu xuất hiện hai đến bốn tuần sau khi nhiễm, thay đổi từ vết sần nhỏ đỏ thành vết loét nhỏ rồi săng cứng. Thường trên bao quy đầu hay âm hộ nhưng có thể trên bất kỳ chỗ da hay màng nhầy nào. Hạch bạch huyết sưng lên khoảng hai tuần sau khi xuất hiện tổn thương. Những vết loét này có khả năng lây nhiễm rất cao
- Giai đoạn hai: Các triệu chứng xuất hiện khoảng 6 tuần sau tổn thương ban đầu, chủ yếu dưới dạng tổn thương da và niêm mạc. Mụn cơm xuất hiện trên xung quanh hậu môn và cơ quan sinh dục của nam giới và nữ giới. Có thể xuất hiện các triệu chứng toàn thân như đau đầu, sốt, khó chịu. Các hạch bạch huyết có thể sưng to, căng cứng. Phát ban của da, ban đào, ban giang mai, các đốm màu đồng nâu hơi đỏ, tiếp tục trong một tuần hay hai và có khả năng tái phát sau đó. Bệnh nhân thường không chú ý đến các biểu hiện bệnh lý trong 2 giai đoạn trên.
- Giai đoạn ba: Tim và mạch máu (giang mai tim mạch) và hệ thần kinh trung ương (giang mai thần kinh) thường có tổn thương trầm trọng. Bệnh tabes lưng, liệt nhẹ và các triệu chứng rối loạn tâm thần khác có thể xuất hiện. Sức khỏe sa sút trầm trọng và có thể dẫn đến tử vong.
Chăm sóc điều trị
Xét nghiệm tìm giang mai dựa trên ba loại:
- Kính hiển vi: Làm lộ diện xoắn khuẩn trong trường tối bằng chất liệu lấy từ săng hay tổn thương sớm khác;
- Sinh thiết: kiểm tra dịch não tủy;
- Xét nghiệm huyết thanh tìm giang mai (STS) được làm trên máu và dịch não tủy, bao gồm: VDRL (Venereal Disease Research Laboratory), cố định Treponema pallidum (TPI) và FTA-abs (Florescent Treponemal Antibody -Absorbed) cũng rất có ích trong chuẩn đoán bệnh giang mai và phân biệt nó với các phản ứng huyết thanh dương tính giả sinh học.
Một người nhiễm bệnh lậu cũng có thể nhiễm giang mai ở cùng một thời gian. Bởi vì dấu hiệu và triêu chứng lâm sàng lâu phát triển vài tuần trước dấu hiệu giang mai, nên người bệnh có thể được điều trị bệnh lậu. Sự điều trị bệnh lậu có thể đủ để che lấp hay trì hoãn những dấu hiệu giang mai nhưng không đủ để diệt xoắn khuẩn. Khi điều này xảy ra, giang mai có thể phát triển và không được bệnh nhân chú ý. Vì thế điều quan trọng sống còn là điều trị mỗi trường hợp bệnh lâu như là giang mai cũng đã bị nhiễm hoặc làm xét nghiệm tìm chứng cớ huyết thanh bệnh giang mai ở bệnh nhân mỗi tháng ít nhất là bốn tháng sau điều trị bệnh lậu.
Điều trị: Penicillin là kháng sinh được lựa chọn điều trị cho tất cả các loại và các giai đoạn. Nếu bệnh nhân dị ứng với Penicillin, có thể được thay thể bằng các kháng sinh khác (oxytetracyclin, chlotetracyclin hay emythrorycin).
Bạn tình của bạn cũng phải được điều trị để tránh tái nhiễm.
Cách phòng ngừa
Hãy sử dụng bao cao su và các biện pháp tình dục an toàn khác. Xoắn khuẩn sẽ không lây nhiễm qua bao cao su, nhưng bao cao su không bao phủ được tất cả các khu vực sinh dục, do đó nó có thể gây nhiễm da các khu vực xung quanh.
BS. Lương Trường Sơn