VẢY PHẤN TRÒN
(Pityriasis rotunda)
Bệnh vảy phấn tròn (PR) là một bệnh da mãn tính tự phát, hình ảnh lâm sàng đặc trưng là: tròn, rời rạc, có vảy, biến đổi sắc tố. Bệnh vảy phấn tròn có thể liên quan đến một số bệnh hệ thống như gan, tim, thận, dinh dưỡng,…
Bệnh vảy phấn tròn có hai týp:
- Loại I, chủ yếu ở những bệnh nhân da đen, sống ở phương Đông, tuổi > 60, và thường liên quan với bệnh nội khoa hoặc bệnh ác tính.
- Loại II, xảy ra < 40 tuổi, và thường xuất hiện ở một số thành viên của cùng một gia đình. Cho đến nay chưa có trường hợp bệnh vảy phấn tròn loại II có liên quan với bệnh nội khoa hoặc ác tính.
Sinh lý bệnh của bệnh vảy phấn tròn chưa biết. Nó có thể là một biến thể của bệnh vảy cá thông thường (ichthyosis vulgaris).
Dịch tễ
Tần số:
Bệnh vảy phấn tròn là rất phổ biến ở Mỹ. Bệnh vảy phấn tròn hay gặp ở Nam Phi, Nhật Bản và Italy. Ở Nam Phi chiếm 1,01 % bệnh tật; Nhật thông báo 181 trường hợp, năm 1960; ở Ý, thông báo 42 trường hợp, năm 1997, tất cả ở đảo Sardinia của Ý. Các nước khác cũng được thông báo có bệnh vảy phấn tròn như: Israel, Anh, Ai Cập, Bồ Đào Nha, Tanzania, và Ấn Độ.
Chủng tộc:
Không có sự khác biệt lớn
Giới:
Không có sự khác biệt
Tuổi:
Tổn thương thường xuất hiện ở tuổi trưởng thành, thường là khi ở độ tuổi 20-45 năm, nhưng cũng có trường hợp ở tuổi 76, nhưng trong tổng số 42 trường hợp từ Sardinia (Ý), tuổi trung bình của khởi phát là 3-7 tuổi.
Nguyên nhân
Nguyên nhân gây bệnh vảy phấn tròn là chưa biết. Một số tác giả tin rằng nó là một biến thể của vảy cá thông thường, bởi vì cả hai đều có kết quả mô bệnh học tương tự. Một số tác giả lại cho rằng bệnh vảy phấn tròn là do suy dinh dưỡng, nhưng điều này không được chấp nhận cao. Về yếu tố gia đình, một NST thường chi phối phương thức truyền dẫn đã được đề xuất.
Triệu chứng lâm sàng
- Tổn thương là ban da, hầu như tròn, bờ rõ, hơi khô như trong bệnh vảy cá, có thể hơi ngứa.
- Đường kính tổn thương dao động từ 0,5 đến 20 cm, thường rời rạc,độc lập, hoặc kết hợp nhiều tổn thương tạo ra một hình dạng đa vòng (polycylic).
- Màu sắc tổn thương từ màu hồng đến màu nâu nhạt. Tổn thương thường đậm màu hơn (hyperpigmented) da bình thường ở bệnh nhân da đen và nhẹ hơn (hypopigmented) ở bệnh nhân có da sáng.
- Số lượng tổn thương thường khoảng 4-80, ít khi lên đến 100.
- Vị trí tổn thương thường nằm trên mông, đùi, bụng, thân và tứ chi.
Chẩn đoán phân biệt
- Erythrasma
- Á vảy nến (Parapsoriasis)
- Vảy nến thể mảng (Psoriasis, Plaque)
- Nấm thân (Tinea Corporis)
- Nấm đùi (Tinea Cruris)
- Nấm lang ben (Tinea Versicolor)
Điều trị
Mục đích của điều trị là giảm triệu chứng và biến chứng, chưa có thuốc đặc trị.
Tổn thương thường được cải thiện hoặc được giải quyết khi kết quả điều trị tốt các bệnh toàn thân liên quan bên trong.
Điều trị triệu chứng thường sử dụng thuốc bôi tại chỗ như: retinoids 0.1%, thuốc mỡ axit salicylic 5% và dung dịch acid lactic 10%.
Một số hình ảnh Vảy phấn tròn
BS. Lương Trường Sơn.