BỆNH VẢY NẾN
Bệnh Vẩy Nến là bệnh viêm da mạn niên làm da bị đỏ, đóng vẩy trắng dầy, thường xuất hiện trên đầu, cùi chỏ, đầu gối và sau lưng. Đa số bệnh rất nhẹ chỉ bị vài nơi, nhưng cũng nhiều người bị bệnh nặng và lan khắp người.
Bệnh vẩy nến không phải là bệnh truyền nhiễm làm lây người khác, nhưng có thể là bệnh di truyền trong gia đình, có thể tới 30%. Tại Hoa Kỳ có khỏang 2% dân số bị bệnh này.
Nguyên nhân gây ra bệnh?
Nguyên do bệnh chưa được tìm ra. Tuy nhiên những khám phá y học cho biết đây là do sự phát triển bất bình thường của tế bào T-cell trong hệ thống miễn dịch của da. Bởi vì da bị viêm nên những tế bào da phát triển quá nhanh. Thường những tế bào da sẽ thay đổi trong 30 ngày, nhưng với bệnh vẩy nến, sự thay đổi sẽ nhanh trong vòng ba hoặc bốn ngày (quá trình sừng hóa của da diễn ra gấp 7-10 lần), và da sẽ đọng lại thành vẩy.
Bệnh nhân thường sẽ phát hiện những mảng da đỏ và đóng vẩy 10 đến 14 ngày sau khi da bị trầy, bị thương, hoặc bị cháy nắng (hiện tượng Koebne). Bệnh có thể phát ra sau khi bị viêm cổ họng (strep throat) hoặc vì dùng thuốc (beta blockers, lithium). Tái phát thường xẩy ra khi mùa đông lý do vì da bị khô và ít tiếp xúc với ánh sáng hơn.
Bệnh vẩy nến có nhiều dạng. Mỗi dạng có sự khác biệt nặng nhẹ, lâu dài, vị trí, và hình dạng của vẩy. Lọai thông thường có những mảng vẩy đỏ, lớn từ những vết đỏ nhỏ. Dần thì những mảng sẽ lớn và đóng vẩy trắng dầy.
• Da đầu, cùi chỏ, đầu gối, tay, chân, bô phận sinh duc, móng tay, bàn tay và bàn chân là những nơi hay bị. Bệnh thường xẩy ra đối xứng cho hai bên người.
• Móng tay bênh nhân thường có những lỗ chấm nhỏ. Móng tay có thể bị gẫy, bị dầy, và rất khó chữa.
• Bệnh có thể xẩy ra trong nách, dưới vú, trong háng, mông đít, và bộ phận sinh dục.
• Bệnh vẩy nhỏ thường xẩy ra cho trẻ em sau khi bị viêm cổ họng, với những đốm nhỏ lan ra khắp mình. Thường dạng này sẽ dịu đi sau vài tuần hoặc vài tháng
• Khoảng 30% bệnh nhân sẽ có triệu chứng phong thấp đau khớp xương, và 5-10% sẽ bị đau nặng trong nhiều khớp xương.
Cách chữa trị
Steroids (Cortisone) - thuốc làm giảm viêm da. Lọai nhẹ để dùng những nơi da mỏng như mặt và bộ phận sinh dục. Lọai mạnh hơn để dùng những nơi da dầy như đầu, cùi chỏ, đầu gối, lưng, bàn tay và bàn chân. Nhiều khi phải băng thêm những vết thương để giúp thuốc thấm xâu. Dùng steroid lâu ngày sẽ làm da bị mỏng, gây ra những gân máu đỏ, vết bầm, và thay đổi màu sắc da.
Thuốc trị da đầu – Thường có chất dầu hắc coal tar, chất Salicylic acid để trị ngứa và làm bong vẩy.
Vitamin D – chất sinh tố (calcipotriene) dùng chữa bệnh vẩy nến nhẹ trên da.
Retinoids – chất sinh tố vitamin A lọai kem bôi (Tazorac), và lọai thuốc uống (Soriatane) dùng chung với những thuốc khác để trị bệnh vẩy nến. Phụ nữ đang có thai không được dùng lọai này.
Dầu Hắc Coal Tar – đã được dùng trên 100 năm nay để trị bệnh vẩy nến. Những lọai thuốc mới tốt và không làm dơ quần áo.
Ánh Sáng – mặt trời hoặc đèn rọi có tia cực tím sẽ làm giảm bớt bệnh. Tuy nhiên lâu ngày có thể làm da nhăn, hại mắt, gây ung thư da, chỉ nên dùng với sự chỉ dẫn của bác sĩ da liễu mà thôi.
* Ultraviolet light B (UVB) – tia cực tím này có trong lọai đèn rọi đặc biệt, bệnh nhân có thể dùng chung với thuốc bôi. Thường cần trị khỏang 24 lần sau hai tháng sẽ thấy hiệu quả. Lọai đèn mới là “narrow-band” UVB.
* PUVA – Bệnh nhân dùng thuốc psoralen uống hoặc bôi, sau đó rọi đèn có tia cực tím ultraviolet (UVA). Thường cấn trị khỏang 25 lần sau hai hoặc ba tháng cho những trường hợp bệnh nặng.
Methotrexate – lọai thuốc ức chế miễn dịch cũng dùng để trị bệnh vẩy nến nặng. Thuốc này có thể gây hại cho gan, và cần phải thử máu và thử gan khi uống lâu dài. Không đươc dùng nếu muốn có thai, và nên tránh uống rượu.
Retinoids lọai thuốc có sinh tố vitamin A có thể uống hoặc dùng chung với đèn rọi ultraviolet cho những bệnh nặng. Sẽ làm da khô, nứt môi, có thể làm tăng chất mỡ trong máu (cholesterol và triglycerides); và gây thay đổi trong xương. Thuốc uống này không nên dùng cho đàn bà mang thai trong vòng ba năm vì sẽ làm hư thai.
Cyclosporine - lọai thuốc làm giảm miễn nhiễm dùng cho bệnh nhân thay thận cũng đươc dùng trị bệnh vẩy nến nặng. Bệnh này có thể làm yếu thận và làm tăng áp huyết máu nên cần phải được bác sỉ da theo dõi và thử máu khi uống.
Biologic Agents – gần đây có những lọai thuốc chích mới rất tốt có tính cách làm suy gỉam sự phát triển bất bình thường của tế bào T-cell trong hệ thống miễn dịch da, như: Alefacept (Amavive), Etanercept (Enbrel), Efalizumab (Raptiva).